ΕΔΕΣΣΑ: ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΛΑΜΚΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΕΣΣΑΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΣΕ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (VIDEO PHOTOS)

Χθές Κυριακή 26-2-2017 το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στο κλειστό γυμναστήριο του Δημοτικού Σταδίου Έδεσσας «Φόρης Γεντζής»  το έθιμο της Συγχώρεσης Λάμκα.

Η εκδήλωση ήταν μιά άριστη συνεργασία των συλλόγων : Εδεσσαϊκού Θεάτρου, του ΦΣΕ Μέγάλου Αλεξάνδρου

 Το έθιμο της εκδήλωσης παρακολούθησε πολύς κόσμος .

Το έθιμο της "Λάμκας" το παρουσίασε ο ΦΣΕ Μέγας Αλέξανδρος όπως θα δείτε και στο βίντεό μας και να πούμε ότι είναι ένα έθιμο το οποίο αναβιώνεται από τα παλαιά χρόνια και επιβιώνει έως τις μέρες μας σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας, της Ελλάδας και του ευρύτερου βαλκανικού χώρου. Την Κυριακή της Τυροφάγου (τελευταία Κυριακή της Αποκριάς) όλη η οικογένεια συγκεντρώνονταν στο σπίτι του παππού ή του προπάππου, του "Πατριάρχη" δηλαδή για την συγχώρεση, το ‘προστσουβάινε’. Η συγκέντρωση αυτή ήταν μία συμβολική οικογενειακή εκδήλωση, όπου να νεώτερα μέλη της, έδειχναν τον σεβασμό τους προς τον πρεσβύτερο. Αντάλλασσαν ευχές ενόψει της Σαρακοστής και ζητούσαν συγχώρεση για τα μικρά ή μεγάλα τους λάθη. Στην συνέχεια ο παππούς έδενε σ' ένα καλάμι ή στον πλάστη, μία κλωστή από την οποία κρεμούσε ένα βρασμένο αυγό και το κουνούσε. Τα μικρά παιδιά της οικογένειας προσπαθούσαν να πιάσουν με το στόμα το αυγό. Το παιδί που το κατόρθωνε κέρδιζε το χειροκρότημα όλων και ο παππούς του έδινε ένα συμβολικό δώρο σαν επιβράβευση.

 Έτσι μ' αυτή την συμβολική εκδήλωση η οικογένεια ετοιμάζονταν να μπει στην Σαρακοστή "καθαρή" από μικρές ή μεγάλες "αμαρτίες" και να προετοιμαστεί για τη μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας το Πάσχα. Λέγεται ότι συμβολικά το στόμα σφραγίζει με το αυγό και ανοίγει με το αυγό το Πάσχα (κόκκινα αυγά).

Φ.Σ.Έδεσσας ΜέγαςΑλέξανδρος  Το έθιμο της "Λάμκας" 2016.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα με πλούσια πολιτιστική παράδοση. Μάλιστα, τόσο πλούσια που, αν κάποιος κατασκεύαζε έναν χάρτη αποτυπώνοντας πάνω του με διαφορετικά χρώματα τα διάφορα ήθη και έθιμα κάθε περιοχής, θα αντίκριζε μπροστά του ένα εξαίσιο, πολύχρωμο ψηφιδωτό. Στο ψηφιδωτό αυτό η περιοχή μας έχει να παρουσιάσει τα δικά της χρώματα με μια πληθώρα εθίμων που κληροδοτεί η μια γενιά στην άλλη μέχρι και σήμερα. Τα έθιμα αυτά λαμβάνουν χώρα σε συγκεκριμένες ημερομηνίες, γιορτές και περιστάσεις. Ένα από αυτά είναι και το έθιμο της Λάμκας και της Συγχώρεσης τα οποία γιορτάζονται κάθε χρόνο την Κυριακή της Τυρινής πριν την Καθαρά Δευτέρα.

 Έτσι λοιπόν, σαν σήμερα όλη η οικογένεια μαζευόταν στο σπίτι του μεγαλύτερου (του παππού ή κάποιου θείου) για να τηρήσουν το έθιμο. ΄΄ Προστσαβάϊνε ΄΄ στην τοπική διάλεκτο σημαίνει συγχώρεση. Όλα τα μέλη της οικογένειας ζητούσαν συγχώρεση, ο μικρότερος από τον μεγαλύτερο, κάνοντας μετάνοια και φιλώντας το χέρι.

Τα μικρά παιδιά μάλιστα φιλούσαν το χέρι κάνοντας ουρά (πάσκα). Αυτό σημαίνει ότι καθώς φιλούσαν το χέρι σήκωναν και το πόδι προς τα πίσω. Όποιος έκανε την μεγαλύτερη πάσκα έπαιρνε ένα δώρο, κυρίως χρηματικό.

 Μετά έστρωναν το τραπέζι συνήθως με τυρόπιτα, χαλβά, ελιές, αυγά κ.α. εκτός από κρέας. Για να αρχίσουν όμως το φαγητό έπρεπε να κάνουν το δεύτερο έθιμο, την Λάμκα. Ο μεγαλύτερος σε ηλικία έπαιρνε το σουκάλο, δηλαδή τον πλάστη για πίτες, έδενε μια κλωστή στην μία άκρη του και στην άλλη άκρη της κλωστής έδενε ένα αυγό βρασμένο και καθαρισμένο. Συνήθως για να μην κόβεται το αυγό έβαζε στο κάτω μέρος του ένα κομμάτι πίτας. Στη συνέχεια κρατώντας το σουκάλο πήγαινε στον καθένα ξεχωριστά και κουνούσε το αυγό. Όποιος κατάφερνε να πιάσει το αυγό με το στόμα χωρίς την βοήθεια των χεριών του ήταν ο νικητής. Με ένα αυγό έκλειναν το στόμα την Κυριακή της Τυρινής και με ένα αυγό έληγε η νηστεία την Κυριακή του Πάσχα.

 Σε ορισμένα σπιτικά που το έθιμο το έκαναν με πίτα έβαζαν μέσα στο κομμάτι ένα κάρβουνο και με αυτό έβαφαν το πρόσωπο του ατόμου που έπιανε την πίτα. Σε άλλες οικογένειες ο μεγαλύτερος σε ηλικία έκαιγε λίγο κορδόνι κάθε φορά πριν από κάθε άτομο και ανάλογα με το αν η φλόγα ήταν μεγάλη ή μικρή έκανε και τα κατάλληλα σχόλια λαμβάνοντας υπόψη και την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του ατόμου, όπως ΄΄ θα είναι καλή η χρονιά για την δουλειά ΄΄, ΄΄ θα πας πολύ καλά στο σχολείο ΄΄ ή ΄΄ δεν διαβάζεις όσο πρέπει ΄΄ και άλλα.

Η επόμενη μέρα μετά την Κυριακή της Τυρινής για τους κατοίκους της περιοχής μας δεν ήταν η μέρα που είχε συνδεθεί με το πέταγμα του χαρταετού. Αντίθετα, αντιμετώπιζαν την Καθαρά Δευτέρα με την κυριολεκτική της σημασία κι έτσι ασχολούνταν με την καθαριότητα του σπιτιού και του νοικοκυριού. Ακόμη και οι γανωτές το γνώριζαν αυτό και περνούσαν αυτή την συγκεκριμένη μέρα για να επισκευάσουν τα σκεύη τους.